Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Van İline bağlı bir ilçe olan Gevaş, doğusunda Gürpınar, batısında Bitlis’in Hizan ve Tatvan ilçeleri, kuzeyinde Van Gölü, kuzeydoğusunda Edremit, güneyinde Çatak, güneybatısında da Bahçesaray ilçesi ile çevrilidir. İlçe toprakları dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip olup, Güney Doğu Torosların uzantısı Kavuşşahap Dağlarının en yükseği olan Artos Dağının (3.650 m.) eteğinde kurulmuştur. İlçenin güney kesimini Kepçe (Arnas) Dağı (3.537 m.) engebelendirir. Bu dağlar ilçenin ulaşımını büyük ölçüde engellemektedir.
İlçe topraklarını kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda akan, Dicle Nehri’nin kollarından Botan Çayı ile birleşen Bahçesaray Deresi ile ilçe sınırlarında Van Gölü’ne dökülen Hoşap Çayı sulamaktadır. Yüzölçümü 727.5 km2 olup, deniz seviyesinden yüksekliği 1.750 m.dir. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 29.557’dir.
İlçede Karasal iklim hüküm sürmekte olup, kışları soğuk ve sert yazlar ise sıcak ve kuraktır. Bitki örtüsü bakımından zengindir.
İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve turizme dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünler; şeker pancarı, az miktarda buğday, arpa, patates, ceviz, elma, zerdalidir. İlçede tarım alanı kısıtlıdır. Hayvancılık yaylalarda daha çok göçer aşiretleri tarafından yapılmakta olup, koyun ve kıl keçisi yetiştirilir. Hayvancılığa dayalı süt, peynir, yapağı ve deri üretimi yapılmaktadır. Otlu peyniri ünlüdür. Ayrıca arıcılık da yapılır. İlçenin Van Gölü kıyısındaki Akdamar Adası turizm yönünden ilçeye gelir sağlamaktadır.
İlçe topraklarında tuğla ve kiremit hammaddesi yatakları bulunmaktadır.
İlçe tarihi Eski çağlara kadar dayanmaktadır. Tilkitepe’de yapılan kazılarda kalkolitik Çağa (MÖ.5500-3500) ait buluntular ele geçirilmiştir. Ayrıca Gevaş’ın kuzeyinde Van Gölü kıyısındaki Hişet kalesinin kalıntıları Urartular dönemine tarihlendirilmiştir. Bu bakımından yörede ilk yerleşimin Urartular zamanında olduğu anlaşılmaktadır. Urartular bu yerleşime Vostan ismini vermişlerdir. Sonraki yıllarda Selçukluların Vestan dediği bu sözcük zamanla Gevaş’a dönüşmüştür.
MÖ.VI.yüzyılın başlarında Medler Urartu Devletini yıkmışlar, bunun ardından da Persler yöreye hakim olmuştur. Büyük İskender’in Persleri yenmesinden sonra Makedonyalılar, ardından Seleukoslar burada hüküm sürmüştür. MÖ.III.yüzyılda Van ve yöresi kısa bir süre Ptolemaiosların eline geçmiş bunu MÖ.129’da Partlar, MÖ.I.yüzyılda Ermeni krallarından Dikran’ın egemenliği izlemiştir. Partlar ile Romalılar arasında Van yöresi zaman zaman el değiştirmiş, MS.III.yüzyılda Romalılar Sasanilerle yöre için savaşmışlardır. Roma’nın ikiye ayrılmasından sonra Bizans yönetiminde kalan yöre VII.yüzyılın ortalarında Arapların eline geçmiştir. IX.yüzyılda Saciler, X.yüzyılda Arap ve Ermeni çekişmelerine sahne olmuştur. Bu çekişmelerin ardından 1021’de Bizanslılar yeniden yöreye hakim olmuş ve Bizans’ın Vaspurakan Theması’nın sınırları içerisinde kalmıştır. Bu arada Orta Asya’dan Türkmen boyları yöreye akınlar yapmıştır. Daha sonra yöre Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey tarafından 1054’te ele geçirilmiştir.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklular yöreye hakim olmuş, 1100’de Sökmenler Van yöresini yönetimleri altına almışlardır. Bunun ardından Van yöresi 1205’te Gürcülerin saldırısına uğramış ve kısa bir süre de Eyyubiler buraya egemen olmuşlardır. Moğolların yağmalamasından sonra yöre yeniden Anadolu Selçuklularının, İlhanlıların ve Timur’un denetiminde kalmış, Hakkari beylerinden Karakoyunlu İzzeddin Şir Van ve çevresini yönetimi altına almıştır. Safevilerin bölgede etkin olmasından sonra Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Savaşı’nda Safevileri yenmesiyle Van yöresi ile birlikte Gevaş’da Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bununla beraber, zaman zaman Osmanlılar ile Safeviler arasında el değiştirmiştir. 1548’de Gevaş kesin olarak Osmanlı topraklarında kalmıştır.
XIX.yüzyılda Van Vilayetinin merkez sancağına bağlı bir kaza konumunda idi.
Van yöresi Osmanlı döneminde bazı ayaklanmalara sahne olmuş, 1895’te Ermenilerin başlattığı ayaklanmalar bastırılmıştır. Bununla beraber I.Dünya Savaşı başlarında Ermenilerin Taşnaktzutyun Örgütü Van yöresini işgal etmiştir. 1915’te Ruslar tarafından işgal edilen yöre, Rus İhtilali nedeni ile Ruslar Anadolu’dan çekilirken Gevaş’ı da boşaltmışlardır. Bu kez Ermeniler yeniden yöreyi işgal etmiş, 31 Mart 1918’de bu işgalden kurtulmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra da ilçe konumunu sürdürmüştür.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında;
Akdamar (Kutsal Haç) Kilisesi
Hişet Kalesi Kalıntıları
Celme (Halime) Hatun Kümbeti
İzzttin Şir Medresesi bulunmaktadır.
KÖYLERİ
Abalı
Aladüz
Altınsaç
Anaköy
Atalan
Aydınocak
Bağlama
Dağyöre
Daldere
Değirmitaş
Dilmetaş
Dokuzağaç
Göründü
Gündoğan
Hasbey
İkizler
İnköy
Kayalar
Kazanç
Kızıltaş
Koçak
Kurultu
Kuşluk
Tımar
Töreli
Uğurveren
Yanıkçay
Yemişlik
Yoldöndü
Yuva
