Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Van İline bağlı bir ilçe olan Erciş, doğusunda Muradiye, batısında Bitlis ve Ağrı illeri; kuzeyinde Ağrı, güneyinde de Van Gölü ile çevrilidir. Erciş, dağlık ve yüksek engebeli bir alanda yer almaktadır. Aynı zamanda da Türkiye’nin iran sınırına en yakın yerindedir. İlçenin kuzey ve doğu kesimleri dağlarla engebelenmiş olup, kuzeyinde Aladağlar (3.211 m.) bulunmaktadır. Ayrıca Azizan Dağları (3.304 m.), Köseveli Dağı (2.613 m.), Miladireji Dağı (2.611 m.), Zırnakol Tepesi (1.889 m.), Ziyaret Tepesi (2.642 m.), Esrük ve Tendürek Dağları uzantıları ile Grekol, Madavant ve Kızılkaya tepeleri ilçenin diğer engebeleridir. Bu yükseltiler volkanik oluşumlardır.
Erciş’te ova ve yaylalar oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Bunlar; Erciş Ovası, Hatun Ovası, Meydan Ovası, Pay Ovası, Devzer Ovası, Çimenköy Ovası ve Meydanok Yaylaları’dır. Hatun Ovası ilçe merkezinin bulunduğu kesimde, Suluova ismini almaktadır.
Van Gölü havzasında yer alan ilçe toprakları Aladağ’dan kaynaklanan Zilan (Ilıca) Deresi ile Delisu Çayı ve bunların kolları ile sulanmaktadır. Zilan Deresi Hatun Ovasını suladıktan sonra Van Gölü’ne dökülür. Bunların dışında Hargomi Çayı, İncesu, İrşat Çayı, Örene Çayı, Sıcak Dere ve Amos Deresi ilçe topraklarını sulamaktadır. İlçe toprakları içerisinde sulama amaçlı Koçköprü Baraj Gölü bulunmaktadır.
İlçede Karasal iklim hüküm sürmekte olup, yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlı geçer. İlçede baraj gölünün ve akarsuların çokluğundan ötürü iklim daha ılıman ve bol yağışlıdır. Ortalama yağış oranı 468 mm.dir.
İl merkezine 99 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 2.115 km2 olup, 2000 Yılı genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 147.421’dir.
İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında, arpa, buğday, şeker pancarı ve patates gelmektedir. Az miktarda fasulye, soğan, çeşitli meyve ve sebze üretilmektedir. Meyvelerden özellikle üzüm, kayısı ve armut üretimi ileri düzeydedir. Ayrıca kavak üretiminin ilçe ekonomisine katkı payı önemli ölçüdedir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmakta olup, sığır, koyun, kıl keçisi yetiştirilir. Süt ve süt ürünleri, yapağı ve deri üretimi önemlidir. İlçede el sanatlarından; halı ve kilim dokumacılığı yapılmaktadır.
Sanayi kuruluşu olarak Altındere tarım İşletmesi, şeker Fabrikası ve küçük atölyeler bulunmaktadır. İlçe topraklarında linyit, perlit ve ponza taşı yatakları vardır.yatakları
Erciş KalesiErciş’in tarih öncesine inen bir geçmişi bulunmaktadır. Tarihi kaynaklara göre; MÖ.IX.yüzyılda Urartular tarafından kurulmuş ve tabletlerden öğrenildiğine göre Arzaşku ismi buraya verilmiştir. MÖ.VI.yüzyılın başlarında Medler Urartu Devletini yıkmışlar, bunun ardından da Persler yöreye hakim olmuştur. Büyük İskender’in Persleri yenmesinden sonra Makedonyalılar, ardından Seleukoslar burada hüküm sürmüştür. MÖ.III.yüzyılda Van ve yöresi kısa bir süre Ptolemaiosların eline geçmiş bunu MÖ.129’da Partlar, MÖ.I.yüzyılda Ermeni krallarından Dikran’ın egemenliği izlemiştir. Partlar ile Romalılar arasında Van yöresi zaman zaman el değiştirmiş, MS.III.yüzyılda Romalılar Sasanilerle yöre için savaşmışlardır. Roma’nın ikiye ayrılmasından sonra Bizans yönetiminde kalan yöre VII.yüzyılın ortalarında Arapların eline geçmiştir. IX.yüzyılda Saciler, X.yüzyılda Arap ve Ermeni çekişmelerine sahne olmuştur. Bu çekişmelerin ardından 1021’de Bizanslılar yeniden yöreye hakim olmuş ve Bizans’ın Vaspurakan Theması’nın sınırları içerisinde kalmıştır. Bu arada Orta Asya’dan Türkmen boyları yöreye akınlar yapmıştır. Selçuklular 1054’te Erciş’i, ele geçirmişlerdir.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklular yöreye hakim olmuş, 1100’de Sökmenler Van yöresini yönetimleri altına almışlardır. Bunun ardından Van yöresi 1205’te Gürcülerin saldırısına uğramış ve kısa bir süre de Eyyubiler buraya egemen olmuşlardır. Moğolların yağmalamasından sonra yöre yeniden Anadolu Selçuklularının, İlhanlıların ve Timur’un denetiminde kalmış, Hakkari beylerinden Karakoyunlu İzzeddin Şir Van ve çevresini yönetimi altına almıştır. Karakoyunlular, 1380-1468 yıllarında Erciş başta olmak üzere, Doğu Anadolu’dan Musul’a-Tebriz’e kadar uzanan büyük bir Türkmen hakimiyeti kurmuşlardır. Safevilerin bölgede etkin olmasından sonra Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Savaşı’nda Safevileri yenmesiyle Van yöresi ile birlikte Erciş’i de Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bununla beraber, zaman zaman Osmanlılar ile Safeviler arasında el değiştirmiştir.
Amasya Antlaşması hükümlerine göre Osmanlı toprakları içerisinde kalan Van ve çevresi İranlıların saldırılarına uğramıştır. Kanuni Sultan Süleyman zamanında 1554’te kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bu arada Osmanlı-İran savaşları devam etmiştir. 1841 yılında Van Gölü’ nün ani kabarması, Erciş kalesinin dışarı ile ilişkisinin kesilmesine neden olmuş, Bunun üzerine kale terk edilerek, halk bugünkü Çelebibağı, Kasımbağı, Pulur, Pulurmanik ve Örene köylerine ve ilçenin bugün olduğu yere dağılmıştır. Bu sırada Erciş’in adı Ercığaz olarak değiştirilmiştir.
Van yöresi Osmanlı döneminde bazı ayaklanmalara sahne olmuş, 1895’te Ermenilerin başlattığı ayaklanmalar bastırılmıştır. Bununla beraber I.Dünya Savaşı başlarında Ermenilerin Taşnaktzutyun Örgütü Van yöresini işgal etmiştir. 1915’te Ruslar tarafından Erciş işgal edilmiş ve ismi Eganis olarak değiştirilmiştir. Rus İhtilali nedeni ile Ruslar Anadolu’dan çekilirken Erciş’i de boşaltmışlardır. Bu kez Ermeniler yeniden yöreyi işgal etmiş, Osmanlının Kazım Karabekir Paşa komutasındaki 4.kolordudan Ali İhsan Sabis Paşa 1 Nisan 1918’de bu işgale son vermiştir. Bundan sonra Son idari taksimat ile Erciş’in adı tescil edilerek Erciş olmuştur.
Cumhuriyet döneminde de Van iline bağlı ilçe konumunu sürdürmüştür.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında;
Kadem Paşa Hatun Kümbeti
Anonim (İsimsiz) Kümbet
Bend-i Mahi Köprüsü ve Vanyolu Kümbeti, Zeyzeg Kümbeti, Yar Ali Kümbeti, Gülendan Türbesi, Şeyh Hacı Mahmut Türbesi, Şeyh Ahmet Türbesi, Koç Köprüsü bulunmaktadır. Ayrıca Erciş Kaplıcaları ve çevresi, Haydarbey Balık Bendi, Altındere harası, Sulu Mevkii, Erciş Bağlar Mevkii ilçenin doğal güzellikleri olup aynı zamanda mesire yerleridir.
KÖYLERİ
Ağaçören
Ağırkaya
Akbaş
Akçayuva
Aksakal
Abdalmezraası
Aşağıakçagedik
Aşağıçokek
Aşağıgöze
Aşağıışıklı
Aşağıkozluca
Bayramlı
Bozyaka
Bucakönü
Çakırbey
Çatakdibi
Çataltepe
Çetintaş
Çimen
Çobandüzü
Çubuklu
Deliçay-Bucak Merkezi
Derekent
Ekiciler
Ergücü
Evbeyli
Gedikdibi
Gergili
Gökoğlan
Görüşlü
Gözütok
Gültepe
Gümüşoluk
Hacıkaş
Hasanabdal
Haydarbey
Hocalı
İkizçalı
İşbaşı
Kadırasker
Karatavuk
Karayayla
Kasımbağı
Kayaboyun
Kekiksırtı
Keklikova
Derimevi
Dinlence
Doğancı
Doluca
Duracak
Düvenci
Kırkdeğirmen
Kırkpınar
Kızılören
Koçköprü
Kordoğan
Köycük
Mağaraköy
Nişancı
Ortayayla
Oyalı
Payköy
Pınarlı
Sabanbüken
Salmanağa
Söğütlü
Şehirpazar
Şerefli
Taşevler
Taşkapı
Taşlıçay
Tekler
Topraklı
Ulupamir
Uncular
Yalındam
Yankıtepe
Yetişen
Yılanlı
Yoldere
Yöreli
Yukarıakçagedik
Yukarıışıklı
Yünören
