Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Van İline bağlı bir ilçe olan Özalp, kuzeyinde Çaldıran, batısında Van Merkez ilçesi ve Muradiye, güneyinde Gürpınar, güneydoğusunda Başkale, doğusunda da İran ile çevrilidir. Van’ın doğu kesiminde Van Gölü’nün doğusunda engebeli bir alanda yer almaktadır. İlçe topraklarını Bazı Dağı (2.896 m.) ile en yüksek noktası ilçe sınırları dışında olan Doğançay Dağı engebelendirmektedir.
İlçe topraklarını, sularını Van Gölü’ne boşaltan Karasu (Marmit) Çayı ile Ercek Gölü’ne dökülen Memedik Çayı ve İran’a akan küçük akarsular sulamaktadır. Karasu ile Memedik Çayları arasında yaylalar bulunmaktadır. Bunun dışında Karasu Vadisindeki Tarhani Düzü ile Memedik Vadisindeki Saray ve Karakallı ovaları ilçenin diğer düzlük alanlarıdır. Özalp’te küçük göller bulunmaktadır. Bunların başında Akgöl, Tuzgölü (Kazlı), Değirmi ve Hasantimur gölleri gelmektedir.
İlçede Karasal iklim hüküm sürmekte olup, iklimin sertliğinden ötürü yazlar çok kısa ve serin, kışlar çok soğuk ve yağışlı geçer.
Deniz seviyesinden yüksekliği 2.100 m.dir. İl merkezine 60 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.393 km2 olup, 2000 Yılı genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 59.892’dir.
İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında; arpa, buğday ve az miktarda da patates gelmektedir. Hayvancılıkta koyun yetiştiriciliği ön planda gelmektedir. Ayrıca ilçede yaban koyunları için de koruma ve üretme alanı kurulmuştur.
İlçenin eskiçağ tarihi ile ilgili yeterli ve kesin bilgi bulunmamaktadır. Tarihte ilk kez Sasaniler ile Bizanslılar arasındaki çekişme ile geçmiştir. Bununla beraber yörenin Hitit, Asur ve Urartu dönemlerinde yerleşime açık olduğu sanılmaktadır. Nitekim yeşilalıç Kutsal Alanı ve Kalesi de Hitit dönemine tarihlendirilmektedir. Daha sonra Arapların istilasına uğramıştır. Hakkari Beyliği ve Safevi yönetimi buraya egemen olmuş, 1555’te de Osmanlı topraklarına katılmıştır.
XIX.yüzyılın sonlarında da Van vilayetinin Hakkari sancağına bağlı bir kaza olarak yönetilmiştir. İlçenin eski ismi Mahmudiye olup, Van’ı İran’a bağlayan kara ve demir yolları Özalp’ten geçmektedir. Demiryolunun İran’a geçtiği Kapıköy sınır kapısında Razi Tren istasyonu bulunmaktadır.
İlçede tarihi eser olarak; Pagan Kayaüstü Resimleri Yeşilalıç Kutsal Alanı ve Kale kalıntıları bulunmaktadır.
Aksorguç
